Ανεμώτια

Είναι το τρίτο χωριό μετά την Καλλονή, στην διαδρομή προς Ερεσσό και Σίγρι. Βρίσκεται σκαρφαλωμένη στην ανατολική πλευρά του όρους Κουρατσώνας (το οποίο έχει υψόμετρο 790 μ) και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 360 μ. περίπου,  καταλαμβάνοντας έκταση 24.306 στρεμμάτων.

Πλησιάζοντας, το μάτι αγκαλιάζει το σκούρο πράσινο χρώμα των πεύκων και των πρίνων πάνω απ’ το χωριό. Στην είσοδο του χωριού ορθώνεται ο πετρόχτιστος αυλόγυρος του Δημοτικού Σχολείου, κτίσμα του 1935.

Η ονομασία «Ανεμώτια», κατά μια εκδοχή, προέρχεται από τον προσδιορισμό της τοποθεσίας «στου ανέμου τα ώτα», λόγω των ισχυρών ανέμων που πνέουν στην περιοχή.

Ανάμεσα στους παραδοσιακούς οικισμούς της Ανεμώτιας και των Παρακοίλων, στα δυτικά του Κόλπου Καλλονής στη Λέσβο, η φύση και ο άνθρωπος διαμόρφωσαν, στην πορεία των αιώνων, σχέσεις μοναδικής γοητείας…

Στα ορεινά  της Ανεμώτιας, η δροσιά της πυκνής βλάστησης του δάσους, η εντυπωσιακή θέα του Κόλπου Καλλονής, τα σπάνια είδη χλωρίδας, οι μοναδικού αισθητικού κάλλους κοιλάδες των χειμάρρων Ταξιάρχη και Ποταμιάς ενώνονται σε μια απαράμιλλη ποικιλία για να γοητεύσουν τον κάθε επισκέπτη…

Η σημαντική διαβάθμιση του υψομέτρου στη λεκάνη απορροής των δύο αυτών χειμάρρων επέτρεψε την ανάπτυξη πολλαπλών τύπων βλάστησης στην περιοχή.

Οτιδήποτε ευδοκιμεί στο νησί της Λέσβου, από τις παράκτιες φυτοκοινωνίες μέχρι τους πευκώνες Μαύρης Πεύκης, μπορεί κανείς να το συναντήσει σε αυτή την άγνωστη περιοχή.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε την ύπαρξη του Ροδόδεντρου “Rhododendron Luteum Sweet”, ο αποκαλούμενος και Αγούιδουρας κατά την ντοπιολαλιά του τόπου, το οποίο δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ελλαδα, παρά μόνο στη Λέσβο. Πρόκειται για φυλλοβόλο θάμνο με ύψος μέχρι 4,5μ., με μεγάλα ωραία κίτρινα άνθη και φύλλα λογχοειδή και επιμήκη. Φύεται σε υγρά και γόνιμα αμμώδη και αργιλώδη εδάφη και το συναντάμε σε υψόμετρο από 60μ. ως την κορυφή του βουνού Προφήτη Ηλία (799μ.). Η εμφάνιση του Ροδόδεντρου συνοδεύεται από τα είδη Πικροδάφνη, Πτέρη, Ιτιά, Κουμαριά, Κισσό, Καστανιά, κ.α

Οι ενδιάμεσοι λοφίσκοι με τα έντονα πτυχωμένα ανάγλυφα εμπόδισαν, κατά το παρελθόν αλλά και μέχρι τις μέρες μας, την εύκολη οδική προσπέλαση, παρά το γεγονός ότι η θέα από πολλά σημεία της περιοχής προς το λεκανοπέδιο της Καλλονής είναι πανοραμική.

Τα πτυχωμένα αυτά ανάγλυφα έχουν διαμορφώσει ένα πυκνό υδρογραφικό δίκτυο μικροκοιλάδων, ρεμάτων και χειμάρρων, που καταλήγουν στους δύο κύριους ποταμοχείμαρρους με σπάνια υδρόφιλη βλάστηση.

Ο περίπατος στις εξαιρετικού αισθητικού κάλλους περιοχές της Ποταμιάς και του Ταξιάρχη, όπου η ιστορία, οι θρύλοι και οι παραδόσεις έχουν αφήσει έντονα τα αποτυπώματά τους, αποτελεί όχι μόνο ένα γοητευτικό περίπατο αλλά και ένα μάθημα φυσικής και πολιτισμικής ιστορίας.

Τα αρχαία, βυζαντινά και μεσαιωνικά τοπωνύμια, τα ξωκλήσια, οι μοναστικές σκήτες, οι πηγές, οι λαγκαδιές, τα δάση, οι λόφοι, οι απότομες κατωφέρειες με τα ροδόδενδρα, τις καστανιές, τα πεύκα, τα κούμαρα συνθέτουν ένα τοπίο μοναδικού αισθητικού κάλλους και ψυχικής ανάτασης του επισκέπτη.

Οι παραδοσιακές ασχολίες και δραστηριότητες των φιλόξενων ανθρώπων της περιοχής, ίδιες σχεδόν στη διάρκεια των αιώνων, αποτυπώνονται στις στάνες με τα αιγοπρόβατα, στις κούλες – τα αγροτόσπιτα των κατοίκων – στα πανέμορφα πετρόκτιστα γεφύρια, στα ποτιστικά αυλάκια, που από το μεσαίωνα διοχέτευαν τα πλούσια νερά της περιοχής στις καλλιέργειες των χωραφιών και στους υδρόμυλους στη νότια πλευρά των Παρακοίλων.

Σπάνια η ισόρροπη σχέση ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο μας δίνει τοπία τέτοιας ομορφιάς…

Ανάμεσα στα δύο χωριά, είτε ξεκινώντας από την Ανεμώτια  είτε ξεκινώντας από τα Παράκοιλα , απλώνεται ένα πυκνό δίκτυο δασικών χωματόδρομων, βατών σε ένα μεγάλο μέρος τους και με σήμανση για εύκολο προσανατολισμό, που προσφέρεται για πεζοπορία μέσων και μεγάλων αποστάσεων, ποδηλασία βουνού, περιήγηση με 4Χ4 αλλά και ένα συμβατικό αυτοκίνητο.

Το δίκτυο αυτό οδηγεί σε οργανωμένους χώρους δασικής αναψυχής, όπως η Ζωοδόχος Πηγή (Αγία Δοσιά) και το Μοναστηρέλλι (Μονή Βουκόλων), αλλά και σε εξαιρετικά δασικά τοπία και θέσεις πανοραμικής θέας προς τον κάμπο και τον Κόλπο Καλλονής.

Ιστορική Αναδρομή

Στην είσοδο του χωριού, επάνω από το δρόμο, ορθώνεται ο εντυπωσιακός πετρόχτιστος αυλόγυρος του ωραίου κτιρίου που φιλοξενεί το τριθέσιο δημοτικό σχολείο και το νηπιαγωγείο. Κάτω στον κάμπο, καλλιεργείται το αμπέλι, που κάνει γνωστή την Ανεμώτια για το επιτραπέζιο σταφύλι της, το οποίο μαζί με το λάδι αποτελούν το σημαντικότερα προϊόντα του χωριού.

Εδώ υπήρχαν οι ξακουστοί μάστορες και λιθοξόοι. Βλέπουμε το μεράκι τους, την καλλιτεχνική τους παράδοση λαξευμένη περίτεχνα, επάνω στην ντόπια κοκκινωπή πέτρα.

Κιονόκρανα, πεσσοί, αετώματα, γωνιόπετρες. Έβαζαν την ψυχή τους μέσα στην πέτρα, με το καλέμι τους. Στο χωριό, υπάρχουν ωραία δείγματα της μαστοριάς, αυτών των ανθρώπων. Ένα τέτοιο σπίτι το πήρε η κοινότητα σαν διατηρητέο, επίσης, ένα νεώτερο, κάτω στην αγορά έχει ωραιότατα κιονόκρανα.

Το 1909 βιώνουν στο χωριό 260 περίπου οικογένειες, από τις οποίες οι 50 είναι οθωμανικές. Και φθάνουμε στην απογραφή του 1981, που τα στοιχεία της μας μαρτυρούν, ότι έχει 815 κατοίκους.

Σε ένα βιβλίο "Η περιγραφή της Λέσβου" του Μητροπολίτου Μηθύμνης Γαβριήλ (1618-1621) για την Ανεμώτια, αναφέρει ότι "έχει Εκκλησίας τρεις, του Σωτήρος, της Αγίας Θεοτόκου και του Αγίου Γεωργίου, πόρρω ολίγον έξωθεν και του Αγίου Ευσταθίου, Οίκους Χριστιανών Ογδοήκοντα, Αγαρηνούς ολίγους πάνω".

Μνημείο για το χωριό αποτελεί και μια πέτρινη παλιά βρύση ψηλά, κοντά στο διατηρητέο σπίτι. Είναι φτιαγμένη από την ίδια πέτρα, εκτός από τις δύο πλάκες που φέρουν τις επιγραφές. Η μία μέσα στην αψίδα, αναφέρει ότι "Ανοικοδομήθη η παρούσα πηγή δια εξόδου και δαπάνης ΜΕΛΕΤΙΟΥ ιερομονάχου Χατζηδούκα", ενώ στη μικρότερη από κάτω αναφέρεται η ημερομηνία 1729. Αυτή λοιπόν η βρύση, χαρισμένη στο χωριό από τον μοναχό, μαζί με τον Αη Γιώργη, είναι απομεινάρια της παλιάς Ανεμώτιας.

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό ήταν χτισμένο σε μια περιοχή που λέγεται "Φκόλια" η ίδρυσή του, βέβαια, χάνεται στα βάθη των αιώνων.

(Απόσπασμα από το βιβλίο του Πατέρα Γεωργίου Καστρινέλλη "Ιεροί Ναοί της Ανεμώτιας και Θαύματα")

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΛΗΔΟΝΑ ΣΤΗΝ ΑΝΕΜΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΙΧΑΚΙΑ ΠΟΥ ΑΠΑΓΓΕΛΟΝΤΑΝ

Η λέξη «Κλήδονας» προέρχεται από την αρχαία λέξη «Κληδών», που κατά τον Όμηρο σημαίνει μαντικό σημάδι, προφητεία.

Το βράδυ, λοιπόν, της παραμονής του Αη Γιαννιού δυο-τρία κορίτσια της
γειτονιάς πηγαίνουν και φέρνουν ένα σταμνί νερό από τρεις βρύσες του χωριού. Προσέχουν πολύ στο «σύρε κι έλα» να μη βγάλουν μιλιά από το στόμα τους, ούτε να γελάσουν γι’ αυτό και το νερό λέγεται «αμίλητο». Όμως κάποιοι νεαροί παραμονεύουν στα σοκάκια και προσπαθούν με διάφορα αστεία, δίστιχα συνήθως, να κάνουν τα κορίτσια να σπάσουν τη σιωπή τους «Αν μαθ΄ ι στσύλους γράμματα τσι η γάτα να διαβάζ’ τότι τσι συ θα παντριφτείς να κάν’ ι κόσμους χάζ’», «Δε σε καταχρειάζουμι για γούρνα στου πηγάδ’ για ν’ ανασέρνου του νιρό να πίνουν οι γαϊδάρ’», «Έχ’ς
δυο μάτια σαν αυγά τσι χείλια σα βαρέλια όποιους γυρίσ’ τσι συ δει ξηραίνιτι στα γέλια»,. Ξεπερνώντας αυτή τη δοκιμασία, οι κοπέλες με το αμίλητο νερό πηγαίνουν
στο σπίτι, όπου έχουν μαζευτεί όλα τα κορίτσια της γειτονιάς και αδειάζουν το
νερό σ’ ένα πήλινο πιθάρι. Κάθε κοπέλα ρίχνει μέσα ένα προσωπικό της αντικείμενο, «ένα σημάδι της» (δαχτυλίδι, παραμανάκι, σκουλαρίκι), το οποίο το έχει μελετήσει για κάποιο πρόσωπο που την ενδιαφέρει. Σκεπάζουν το πιθάρι μ’ ένα κόκκινο μαντήλι , δένουν το στόμιό του με μια αλυσίδα με κλειδαριά , το στολίζουν με τριαντάφυλλα και γαρύφαλλα και το βάζουν κάτω από μια τριανταφυλλιά για να το βρει τ’ αγιάζι και να το δουν όλο το βράδυ τ’ άστρα, να ξαστριστεί, λέγοντας «Κλειδώνουμι του Κλήδονα
στ΄Αγιού Γιαννιού τη χάρη κι όποια είνι καλουρίζικη να δώσει να τουν πάρει». Το πρόσωπο που θα δουν το βράδυ στ’όνειρό τους είναι κατά πάσα πιθανότητα εκείνο που θα παντρευτούν. Τ’ απόγευμα της άλλης μέρας, ανήμερα τ’ Αη Γιαννιού, αφού βασιλέψει ο ήλιος μαζεύονται στη γειτονιά όλες οι ανύπαντρες κοπέλες καθώς και άλλα άτομα, συγγενείς και γείτονες, για ν’ ανοίξουν τον Κλήδονα. Ένα κοριτσάκι, που
έχει και τους δυο γονείς του, ντυμένο νύφη ανοίγει τον Κλήδονα λέγοντας.
«Ανοίξατι του Κλήδονα στ΄Αγιού Γιαννιού τη χάρη κι όποια είνι καλουρίζικη ας έρθει να τουν πάρει».Η μικρή νύφη βάζει το χέρι της στο πιθάρι ανακατεύει τα αντικείμενα και τα βγάζει ένα-ένα. Τότε κάποια γυναίκα από τα παρευρισκόμενα άτομα, με περιπαιχτικό ύφος και σπιρτάδα, απαγγέλλει κάθε φορά ένα ανάλογο δίστιχο σκωπτικού κυρίως ή ερωτικού περιεχομένου πιστεύοντας ότι αυτό το δίστιχο προμηνύει το μέλλον της κοπέλας στην οποία ανήκει το αντικείμενο.

Φανάρι παλιουφάναρου δίχους αγέρα κνιέσι, δίχους να πω πους σ’ αγαπώ λιέσι, τσι του καφτσιέσι. 

Έλα μπαμπά μου γρήγορα, μη κάθισι στα ξένα τσ’ ανοίξαν τα τριαντάφυλλα τσι τα κρατώ για σένα. 

Πάνου σι πρινουκούτσουρου έχτισα τη φουλιά μου, τσι σ’ αδιαφόριτου κουρμί έριξα του σιβντά μου.

Όλου του κόσμου γύρισα επήγα και στη Γιάφα, πουλλές αγάπις έκανα μα σα κι σένα Α! Α!……
Μήπους θαρείς πους σ’ αγαπώ κι ήρθα να τραγουδήσου, ι γάϊδαρους μ’ δίψασι τσι ήρθα να του πουτίσου. 

Θεέ μου βρέξι κάστανα βρέξι τσι καρύδια να πιταχτούν οι έμουρφις όλις στα παναθύρια. 

Του Καλοκώστα του νιρό είπαν πους έχ’ αβδέλλις, μα τσείνου ήταν ψέματα έχ’ όμουρφις κουπέλις. 

Στη γειτουνιά σου τραγουδώ τσι μη του πάρεις βάρους ου φίλους μου σι αγαπά κι έχου κι γω του θάρρους.
Καλά κανα τσ’ αγάπησα μέσα στη γειτουνιά μου, νάχου τουν ύπνου διάφουρου τσι του φιλί κουντά μου. 

Στη γειτουνιά μου σ’ έχου γω στη πόρτα μ’ απουπάνου, μήτι παπούτσια κατιλώ μήτι τουν ύπνου μ’ χάνου.
Άσπρη είσι σα του φούρνου μας τσι σα του μαγειριό μας, μιλαχρινό τσι νόστιμου ουσάν του γάϊδαρό μας. 

Σα ξηραθεί η θάλασσα τσι βγούνι οι κουχίλις, τότι θα βγει τσι η αγάπη μου μη τσι στραβές τσ’ αχείλις. 

Σα βάλ’ ι βαθρακός βρατσί τσι γι’ αχειλώνα μπούστου τότι θα παντριφτίς τσι συ να καν’ ι κόσμους γούστου.
Καρσί μου τσι αντίκρυ μου τσι πλάι μου την έχου τη νέα που μι λάβουσι τσι γιατριμό δεν έχου. 

Μικρή σαρδέλα βρωμερή, σουπιά τηγανισμένη και καρακάξα του γιαλού
κανένας δεν σε θέλει. 

Έχεις δυο μάτια σαν αυγά και χείλια σαν βαρέλια όποιος γυρίσει και σε δει ξεραίνεται στα γέλια. 

Τα κουπιλούδια τ’ς Μυτιλήν’ς λουλούδια είνι ούλα, μα πούλα τ’ ουμουρφότιρου τ’ς μανούλας είν’ η κουρούλα.
Μάτια μου γλυκά μου μάτια κι αηδονάκι πλουμιστό, κάλιο να με πάρει ο Χάρος παρά να σε αρνηθώ. 

Καινούργια αγάπη και παλιά με βάλανε στη μέση, γυρίζω βλέπω τη παλιά καινούργια δε μ’ αρέσει.
Στραβά φουράς του φέσι σου τσι πλάι του βρακί σου φράγκου δεν έχει η τσέπη σου ποια είν’ η προκοπή σου.
Τα κορίτσια ακούγοντας τα δίστιχα αντιδρούν ανάλογα με το περιεχόμενο
(γελάνε χαίρονται ή απογοητεύονται). 

Όλα τα κείμενα είναι της αξέχαστης Σουσάνας Κεραμιδά-Λασκαρίδου και μου τα παραχώρησε με ευγένεια η κόρη της η Μαρία που τα άκουσε και τα κατέγραψε.
Η αναδημοσίευση έγινε από το http://panagiotispapadellis.blogspot.gr/

Εκδήλωση Μορφωτικού Συλλόγου Ανεμοτισίων Λέσβου, Ρεπορτάζ και Συνεντεύξεις

Απλά… ένα ευχαριστούμε

Απλά… ένα ευχαριστούμε για τις 50.000 επισκέψεις.

Οταν ξεκινήσαμε αυτό το blog το κάναμε κυρίως για τη προβολή του χωριού μας και στο διαδικτυακό χώρο. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουμε ότι συμβάλλουμε στη προσπάθεια της διάδοσης και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτότητας του χωριού. Ένας χώρος προβολής και ενημέρωσης, αλλά και ένα σημείο συνάντησης για όσους αγαπάνε αυτόν τον τόπο.
Δεν γνωρίζουμε αν αυτοί που διαβάζουν το blog είναι ικανοποιημένοι. Δεν γνωρίζουμε επίσης τίποτα για αυτούς εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις.
O αριθμός αυτός όμως για εμάς, μας δίνει κουράγιο και θέληση να συνεχίσουμε την προσπάθεια.
Θέλουμε λοιπόν να πούμε σε όλους τους αναγνώστες του blog, τους «φανερούς», που σχολιάζουν και τους «αφανείς» που μόνο διαβάζουν…ένα μεγάλο ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μας.

Ετήσιο αντάμωμα Ανεμωτισίων Λέσβου. Ηταν υπέροχα χορέψαμε γελάσαμε διασκεδάσαμε!!! Σας ευχαριστούμε όλους.